Internet, bilimadamlarının birbirlerine araştırmalarıyla ilgili rapor vermelerini sağlayan bir Ağlar-arası Ağ olarak başlamış ise de, bugün hemen herkesin, yararlı olsun, olmasın, her türlü bilgiyi alıp-verdiği başlıca alan haline gelmiş bulunuyor. Kimine göre, Internet, duragan bilgisayar ekrarınını televizyon ekranına çevirdiği için bu kadar cazip hale geldi. Kimine göre, Internet’in sırrı ulaşım ve talep etme kolaylığı getirmesinde. Her türlü mal ve hizmet, artık Internet’te yapazarlanıyor ve Internet yardımıyla edinilebiliyor. Ödemelerinizi Internet’te yapabilirsiniz. Bu grup, Güvenli HTML (SHTML) denen yeni bir protokolün yaygınlaşmasıyla, Internet’te elektronik ticaretin de artacağı kanısında.
Internet’in bu ikinci işlevi, yani Internet’in sadece Web sayfası sahibinin sunduğu bilgilerin ziyaretçi tarafından alınmasına yarayan tek yönlü bir yol değil de, ziyaretçinin de Web sayfası sahibine birşeyler gönderebilmesi, HTML’in Form başlığı altında toplanan imkan ve yetenekleri sayesinde mümkün oldu. Elektronik ticaret de, HTML’in FORM etiketinin kullanımından başka bir şey değil.
FORM, sizin Web tasarımcısı olarak sayfanıza koyacağınız ve içinde ziyaretçinin dolduracağı boşluklar veya ziyaretçinin yapacağı tercihleri belirteceği kutular bulunan ve en sonunda bu bilgileri size göndereceği bir düğme bulunan bir Web sayfasıdır. FORM, bir sayfanın içinde bir bölüm olabileceği gibi, başlıbaşına bir sayfa da olabilir. FORM, ziyaretçiye “girdi" yapma imkanı verebilir; vermeyebilir. FORM düz bir metin olabilir; resimlerle süslenmiş olabilir. Ne kadar işlenmiş olursa olsun, bütün HTML etiketleri gibi formlar da bir etiketle başlar ve biter. Şimdi bu bölümde etiketinin arasını doldurmayı öğrenelim.
Bu arada bir uyarı notu: Oluşturacağınız form, ekranda çizilecek ve size başarılı bir form yapıp, yapmadığını görme imkanı verecektir. Ama formun gerçekten yapmasını istediğiniz işleri yapıp, yapmadığını sınamak için, örneğin altına koyacağınız Gönder düğmesine basmanızın bir faydası olmayacaktır. Çünkü HTML’de form, karşısında o formdaki bilgileri alıp bir şeyler yapacak bir program olsun ister. Bu programlar, genellikle Web Server dediğimiz, ziyaretçilere Web sayfalarındaki bilgileri sunan programların bir bölümüdür. En yaygın Web Server programları (Unix ortamında Apache, Windows ortamında Microsoft Internet Information Server, ziyaretçiden gelen form bilgisini alacak ve işleyecek “Web Server’a ortak Giriş Kapısı" diye adlandırabileceğimiz CGI (Commen Gateway Interface) oluştururlar ve burada ziyaretçilerden gelen formları işleyecek programlara yer verirler. Bu programlar genellikle CGI programı adıyla bilinir. Bu tür programları, Internet hizmeti yapmadan sadece formlarınızı sınamak amacıyla PC veya Macintosh bilgisayarlara koymak da mümkündür. Ancak bilgisayarınıza böyle bir CGI programı kurduğunuz taktirde formlarınızı bu programa “göndererek" sınayabilirsiniz.
Formun Bölümleri
HTML formunun üç bölümü vardır. Bunlar, Web tasarımcısının formdan beklediği eylemin (Action) ne olduğunu gösteren ve ziyaretçinin tarayıcısına hitabeden bölümü; ziyaretçinin doldurması gereken boşluklar veya tercih etmesi gereken seçenekler; ve ziyaretçiye bu formun eylem komutunu harekete geçirme veya vaz geçme imkanı veren komut düğmeleri.
Action ve Method
Web alanınızda bir form oluşturmak için kullanacağınız etiktenin arasını ya kullanıcının dolduracağı boşluklar, ya da tercih yapmasına imkan veren listeler ve düğmelerle doldurmanız gerek. Bunu sağlayan başlıca kontrol elemanlarınız INPUT , SELECT ve TEXTAREA etiketidir. Şimdi bunları sırasıyla inceleyelim:
INPUT
INPUT etiketi ile ziyaretçiye, forma klavyesinden veya fare ile işaretlemek suretiyle bilgi girmesi imkanı veririz. Bu etiketi kullanmanın genel biçimi şöyledir:
Şimdi bu etiketin kullanım ilkelerini kullanıcının yapabileceği işlere göre ayırarak inceleyelim
Kullanıcının klavyesi ile bir metin girmesi için:
TYPE=TEXT NAME="..." VALUE="..." SIZE="..." MAXLENGTH="..."
“Size" hanesi bu kutunun kullanıcının ekranında gösterileceği genişliği karakter olarak belirler; “Maxlenghth" hanesi ise kullanıcının girebileceği metnin uzunluğunu karakter olarak belirler. Bu haneyi koymaz ve bir değer vermezseniz, tarayıcı azami metin uzunluğunu 21 karakter olarak varsayar. Bu kutu ekranda gösterildiğinde içinde bir yazı olsun istiyorsanız, bunu “Value=..." hanesine tırnak içinde yazın. Daha sonra CGI programı düzeyinde bu bilgiyi bir veri bankasına işlemek, bir elektronik mektup içinde veya herhangi bir başka tarzda kullanmak istiyorsanız, bu alana “Name=..." hanesinin içine yazmak suretiyle isim vermeniz gerekir.
· Kullanıcının parola girmesi için:
TYPE=PASSWORD NAME="..." VALUE="..." SIZE="..." MAXLENGTH="..."
Metin girme kutusu ile aynı özelliklere sahiptir; fakat bu kutunun içine kullanıcının gireceği bilgiler ekranda gösterilmez yerine yıldız simgesi gösterilir.
· Kullanıcının bir kutuya işaret koyması:
TYPE=CHECKBOX NAME="..." VALUE="..." [CHECKED]
Ziyaretçi, bu komutla oluşturacağınız işaret kutusunun içine fare ile tıklamak veya klavyede aralık tuşuna basmak suretiyle bir çarpı işareti girer veya otomatik olarak konan işareti kaldırabilir. Bu kutuda işaret varsa, tarayıcı “Value=" hanesine yazacağınız bilgiler ve kutunun adını bir çift olarak Server’a gönderir. Kutuda işaret yoksa kutunun adı ve değeri Server’a gönderilmez. Bu kutuyu oluştururken mutlaka Name hanesine tırnak içinde bir isim girmeniz gerekir; yoksa gelecek bilgi hiç bir işinize yaramayabilir. Kutunun otomatik ohardak işaretlenmesini istiyorsanız, CHECKED kelimesine yer verin; istemiyorsanız, bu kelimeyi yazmayın. Bu suretle oluşturulacak kutunun ekranda otomatik şekilde bir yaftası olmayacaktır. Bu nedenle bu kutuyu oluşturmadan önce veya sonra bu kutunun ne işe yaradığını yazın
Kullanıcının yuvarlak bir boşluğun içine siyah bir nokta koyması (Radyo düğmesi):
TYPE=RADIO NAME="..." VALUE="..." [CHECKED]
İşaretlenecek yerin kare kutu değil de bir daire olması dışında bu unsurun bütün özellikleri ve ilkeleri CHECKBOX gibidir.INPUT etiketi ile forma grafik veya gizli metin koymak da mümkündür. HTML 4 ile gelen ekranda kullanıcının fare simgesi ile tıklayabileceği düğme oluşturan BUTTON etiketi yerine, örneğin Gir ve Sil gibi kullanıcının bilgileri Server’a göndermesini veya doldurduğu bilgileri tümüyle silmesini sağlayan işlemler de bu etiketle yapılabilir.
SELECT
Bu etiketi kullanarak, formda bir kutu ve yanında bir aşağı ok oluşturabilirsiniz; kullanıcı aşağı oku tıklamak suretiyle açacağı listeden bir unsuru seçerek, kutunun içine yazılmasını sağlayabilir. Arzu ederseniz, bu unsurlardan birisi otomatik olarak seçilmiş olarak da gösterilebilir. Bu etiketin kullanım şekli şöyledir:
Size hanesine 1, 2, veya 3 vs.. yazarak, ekrandaki kutunun kaç seçenek göstereceğini belirleyebilirsiniz. Bu hane konulmazsa, otomatik 1 seçenek varsayılır. Bu kutuda gösterilecek seçenekler, .. etiketlerinin arasına
